Μέταλλα

Μικροθρεπτικά συστατικά

Ασβέστιο

Το ασβέστιο είναι το συνηθέστερο μεταλλικό στοιχείο του ανθρώπινου οργανισμού και είναι το πιο σημαντικό δομικό στοιχείο των οστών και των δοντιών: το 99% της ποσότητας αυτού του άλατος που υπάρχει στο σώμα είναι αποθηκευμένο στον σκελετό και η έλλειψή του μπορεί να επιδεινώσει την οστεοπόρωση. Επίσης, συμμετέχει στον ενεργειακό μεταβολισμό, συμβάλλει στη φυσιολογική πήξη του αίματος και συνεισφέρει στη φυσιολογική λειτουργία των μυών. Οι βασικές διατροφικές πηγές ασβεστίου είναι κυρίως ζωϊκής προέλευσης όπως το γάλα και τα γαλακτοκομικά παράγωγά του, αλλά και φυτικής προέλευσης λαχανικά, όπως το μπρόκολο και το λάχανο. Επίσης, το ψάρι, τα αποξηραμένα φρούτα, τα όσπρια και το νερό (εάν είναι μεταλλικό εμπλουτισμένο και πλούσιο σε ασβέστιο) μπορούν να παρέχουν σημαντικές ποσότητες.

Η πρόσληψη επαρκών ποσοτήτων είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα παιδιά κατά την ανάπτυξη και τους νεαρούς ενήλικες, καθώς ο οργανισμός το συσσωρεύει στα οστά.

Φωσφόρος

Ο φωσφόρος είναι ένα μικροθρεπτικό συστατικό που συμβάλλει στη διατήρηση της φυσιολογικής κατάστασης των δοντιών και των οστών. Ωστόσο, έχει και αρκετές άλλες σημαντικές λειτουργίες: αποτελεί συστατικό της κυτταρικής μεμβράνης, των νουκλεϊκών οξέων (DNA) και του ATP και συνεισφέρει στον φυσιολογικό ενεργειακό μεταβολισμό.

Οι τροφές που είναι πλούσιες σε φωσφόρο είναι συνήθως και καλές πηγές πρωτεϊνών. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν τα όσπρια, τα αυγά, το γάλα, το κρέας, αλλά και τα δημητριακά και τα λαχανικά.

Νάτριο

Το νάτριο συμμετέχει στο ισοζύγιο υγρών και μεταλλικών αλάτων και στη μετάδοση των νευρικών ώσεων. Υπάρχει σε πολλές βιομηχανικά επεξεργασμένες τροφές και στο επιτραπέζιο αλάτι. Για αυτόν τον λόγο, είναι δύσκολο να έχει κανείς έλλειψη νατρίου. Για να αποφευχθεί ακριβώς η υπερβολική ποσότητα νατρίου, οι ειδικοί διατροφολόγοι συνιστούν να είμαστε προσεκτικοί με την προσθήκη άλατος στις τροφές, για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του μαγειρέματος. Ωστόσο, λόγου του σημερινού τρόπου διαβίωσης και διατροφικών συνηθειών, οι υπερβολικές ποσότητες νατρίου στον οργανισμό είναι πιο συχνές. Στις πιθανές συνέπειες περιλαμβάνεται η κατακράτηση υγρών και η αύξηση της αρτηριακής πίεσης, δύο από τα προβλήματα που βρίσκονται πιο συχνά στο επίκεντρο συζητήσεων και άρθρων για θέματα σχετικά με την υγεία.

Κάλιο

Το κάλιο είναι ένα μεταλλικό στοιχείο που συμβάλλει στη φυσιολογική λειτουργία των μυών, ειδικά της καρδιάς, συμβάλλει στη φυσιολογική λειτουργία του νευρικού συστήματος και στη διατήρηση της φυσιολογικής αρτηριακής πίεσης. Για να αποφευχθούν συμπτώματα έλλειψης καλίου, πρέπει να λαμβάνονται επαρκείς ποσότητες μέσω της διατροφής. Στις τροφές που είναι πλούσιες σε κάλιο περιλαμβάνονται διάφορες ποικιλίες φρούτων όπως οι μπανάνες και τα αβοκάντο και αποξηραμένων φρούτων όπως βερίκοκα, δαμάσκηνα, σταφίδες αλλά και λαχανικών, όπως πατάτα, ωμό σπανάκι, ντομάτα, μπρόκολο, μαρούλι και σπαράγγια. Επίσης, καλή πηγή αυτού του άλατος είναι τα όσπρια, όπως φακές, φασόλια, σόγια και τα δημητριακά.

Μαγνήσιο

Το μαγνήσιο συμβάλλει στη διατήρηση της φυσιολογικής κατάστασης των οστών, συμβάλλει στη φυσιολογική λειτουργία του νευρικού συστήματος και των μυών. Επίσης, αυτό το μεταλλικό στοιχείο, είναι απαραίτητο για τη λειτουργία μεγάλου αριθμού ενζύμων και συμμετέχει στις ενεργειακές διεργασίες (συγκεκριμένα, στην παραγωγή ATP, δηλαδή στην ενέργεια που χρησιμοποιείται από τα κύτταρα) παρεμβαίνοντας στον μεταβολισμό των λιπών και των υδατανθράκων.

Χάρη στο ρόλο του μικροθρεπτικού αυτού συστατικού, αφενός συμβάλλοντας στη μείωση της κούρασης και της κόπωσης κι αφετέρου συμβάλλοντας στην ισορροπία των ηλεκτρολυτών, θεωρείται εξαιρετικά σημαντική η αναπλήρωσή του σε καταστάσεις έντονης εφίδρωσης, όπως για παράδειγμα, για όσους έχουν εντατική σωματική δραστηριότητα ή και σε περιόδους έντονης ζέστης το καλοκαίρι και σε καύσωνα.

Παραδείγματα των τροφών που περιέχουν μαγνήσιο είναι τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα αποξηραμένα φρούτα, τα όσπρια, και τα δημητριακά ολικής άλεσης. Επίσης, μαγνήσιο περιέχει το ψάρι, το γάλα και το κρέας, αλλά σε πιο περιορισμένες ποσότητες.

Χλώριο

Το χλώριο είναι σημαντικό για τη διατήρηση του ισοζυγίου των ηλεκτρολυτών του οργανισμού. Είναι μία από τις ανόργανες ουσίες που διαλύονται στον ιδρώτα και είναι σημαντική για την παραγωγή των γαστρικών υγρών.

Στις σημαντικές πηγές χλωρίου περιλαμβάνεται το κοινό μαγειρικό αλάτι (χλωριούχο νάτριο).

Θείο

Το θείο είναι ένα σημαντικό μέταλλο, συστατικό των πρωτεϊνών που υπάρχουν στον ανθρώπινο οργανισμό. Το θείο είναι ένα σημαντικό συστατικό δύο βασικών αμινοξέων, της κυστεΐνης και της μεθειονίνης, τα οποία είναι απαραίτητα για την παραγωγή πρωτεϊνών. Αλλά είναι επίσης μέρος της ταυρίνης και βρίσκεται σε όλα τα κύτταρα του ανθρώπινου σώματος. Σε υψηλότερες συγκεντρώσεις, ωστόσο, μπορεί να βρεθεί, για παράδειγμα, στο δέρμα, τα νύχια, τα μαλλιά, τις αρθρώσεις και την οστική μάζα. Γενικά, συμμετέχει σε πολλές διεργασίες στο σώμα και βοηθά τους ιστούς να είναι δυνατοί και ελαστικοί. Είναι σημαντικό για την υποστήριξη της φυσικής αποτοξίνωσης του ήπατος, της σύνθεσης κολλαγόνου και αποτελεί επίσης μέρος του αντιοξειδωτικού συστήματος. Επιπλέον, το σώμα χρειάζεται θείο για να δημιουργήσει και να διατηρήσει το DNA.

Παράλληλα, οι κύριες διατροφικές πηγές του είναι οι τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνη. Μπορεί να ληφθεί, για παράδειγμα, από το κρέας, τα αυγά και τα παράγωγα γάλακτος, το ψάρι, αλλά και από τους ξηρούς καρπούς, τα όσπρια, και τα λαχανικά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν έχουν καταγραφεί ελλείψεις θείου στον ανεπτυγμένο δυτικό κόσμο και δεν έχει καθοριστεί συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη θείου από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) και από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας (NIH) της Αμερικής.

Ιχνοστοιχεία

Ιχνοστοιχεία ονομάζονται συγκεκριμένα ανόργανα χημικά μεταλλικά στοιχεία, η παρουσία των οποίων σε πολύ μικρές ποσότητες είναι απαραίτητη στους οργανισμούς. Τόσο τα ιχνοστοιχεία όσο και τα μέταλλα πρέπει να τα καταναλώνουμε καθημερινά για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού μας. Η διαφορά των ιχνοστοιχείων με τα μέταλλα είναι ότι τα ιχνοστοιχεία ο οργανισμός μας τα χρειάζεται σε ακόμα μικρότερες ποσότητες (<15 mg).

Ποιά τα κυριότερα ιχνοστοιχεία;

Τα κυριότερα ιχνοστοιχεία που είναι απαραίτητα για την εύρυθμη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού είναι:

ο σίδηρος
ο ψευδάργυρος
το ιώδιο
το σελήνιο
το φθόριο
το χρώμιο
το μαγγάνιο
ο χαλκός

Ιώδιο

Το ιώδιο είναι απαραίτητο για τον οργανισμό μας για τη σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών συμβάλλοντας στη φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδούς, ενός σημαντικού αδένα για τον έλεγχο του βασικού μεταβολισμού, του μεταβολισμού των υδατανθράκων, των λιπών και των πρωτεϊνών, καθώς και για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος. Επίσης, συμβάλλει στη φυσιολογική γνωσιακή λειτουργία, στον ενεργειακό μεταβολισμό και στη φυσιολογική λειτουργία του νευρικού συστήματος.

Η έλλειψη ιωδίου μπορεί να προκαλέσει διόγκωση του θυρεοειδούς (τη λεγόμενη βρογχοκήλη).

Για αυτόν τον λόγο, είναι σημαντικό να αποφεύγεται με την πρόσληψη επαρκούς ποσότητας ιωδίου για την κάλυψη των αναγκών του οργανισμού. Το περιεχόμενο των τροφών σε ιώδιο είναι μεταβλητό και εξαρτάται από το περιεχόμενο σε ιώδιο του εδάφους από το οποίο προέρχονται οι τροφές. Υπάρχει σε φυσική μορφή σε ορισμένες τροφές, κυρίως στο ψάρι και στα μαλάκια. Επίσης, μπορεί να ληφθεί υπό μορφή ιωδιούχου αλατιού.

Χαλκός

Ο χαλκός είναι απαραίτητο στοιχείο που συμβάλλει στον φυσιολογικό χρωματισμό του δέρματος και των μαλλιών (συμμετέχει στον σχηματισμό της μελανίνης), συμβάλλει στη φυσιολογική λειτουργία των μεταβολικών διεργασιών που αποσκοπούν στην παραγωγή ενέργειας , στην προστασία των κυττάρων από το οξειδωτικό στρες και στη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Επίσης, συνεισφέρει στη φυσιολογική μεταφορά του σιδήρου στον οργανισμό και συμβάλλει στη διατήρηση του φυσιολογικού συνδετικού ιστού και στη φυσιολογική λειτουργία του νευρικού συστήματος . Αυτό το μεταλλικό στοιχείο υπάρχει σε μεγάλο φάσμα τροφών και είναι άφθονο στα φύκια, μαλάκια και στα οστρακόδερμα, στο κρέας, στα εντόσθια, , στα αποξηραμένα φρούτα, στον ηλιόσπορο και στα όσπρια.

Σελήνιο

Το σελήνιο συμβάλλει στην προστασία των κυττάρων από το οξειδωτικό στρες και συνεισφέρει στη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Σε συνδυασμό με τον ψευδάργυρο, το σελήνιο βοηθά στη διατήρηση των μαλλιών και νυχιών σε καλή κατάσταση.

Οι διατροφικές πηγές που είναι ιδιαίτερα πλούσιες σε σελήνιο είναι τα καρύδια βραζιλίας, το ψάρι (τόνος, γλώσσα, σαρδέλα), και το κρέας (εντόσθια). Υπάρχει επίσης στα όσπρια, τα δημητριακά και στα αποξηραμένα φρούτα. Το περιεχόμενο των λαχανικών σε σελήνιο ποικίλει και εξαρτάται από το περιεχόμενο σε σελήνιο του εδάφους από το οποίο προέρχονται οι τροφές.

Ψευδάργυρος

Ο ψευδάργυρος είναι απαραίτητο ιχνοστοιχείο για τη λειτουργία πολλών ενζύμων. Παίζει σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό των μακροθρεπτικών συστατικών, συμβάλλει στη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, στη φυσιολογική γνωσιακή λειτουργία και στη φυσιολογική γονιμότητα και αναπαραγωγή. Επίσης, συμβάλλει στη διατήρηση της φυσιολογικής όρασης και, σε συνδυασμό με το σελήνιο, βοηθά στη διατήρηση των μαλλιών, νυχιών και του δέρματος σε καλή κατάσταση.

Είναι δυνατή η πρόσληψη ψευδαργύρου μέσω των τροφών, όπως τα οστρακοειδή θαλασσινά, το ψάρι, το αυγό, το γάλα και τα παράγωγά του, το κρέας, τα όσπρια τα δημητριακά, και τα αποξηραμένα φρούτα.

Σίδηρος

Ο σίδηρος είναι ένα απαραίτητο ιχνοστοιχείο, που συμμετέχει στη δραστηριότητα πολυάριθμων ενζύμων. Ως βασικό συστατικό των ερυθρών αιμοσφαιρίων (ερυθροκυττάρων) συμβάλλει στον φυσιολογικό σχηματισμό τους και της αιμοσφαιρίνης, στη φυσιολογική μεταφορά του οξυγόνου από τους πνεύμονες σε όλους τους ιστούς του σώματος.

Είναι επίσης μέρος της μυοσφαιρίνης, μιας άλλης πρωτεΐνης που βρίσκεται σε ορισμένους μύες, όπου παρέχει οξυγόνο στα μυϊκά κύτταρα. Επίσης, ο σίδηρος συμμετέχει στον ενεργειακό μεταβολισμό και συνεισφέρει στη μείωση της κόπωσης και της κούρασης και στη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Η διασφάλιση επαρκούς παροχής αυτού του ιχνοστοιχείου είναι σημαντική. Η έλλειψή του συνδέεται με μια πολύ διαδεδομένη διαταραχή: την αναιμία. Μπορεί να προκαλέσει κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης και προβλήματα στο ανοσοποιητικό σύστημα.

Οι τροφές που είναι πλούσιες σε σίδηρο είναι κυρίως ζωικής προέλευσης όπως τα εντόσθια, το συκώτι, το κρέας, και το ψάρι, τα οποία περιέχουν αυτό το ιχνοστοιχείο σε μορφή που απορροφάται καλύτερα από τον οργανισμό (ονομάζεται αιμικός σίδηρος). Οι φυτικές τροφές παρόλο που έχουν επαρκή ποσότητα σιδήρου, περιέχουν μόνο μη αιμικό σίδηρο που απορροφάται με μεγαλύτερη δυσκολία. Η δυνατότητα πρόσληψης του σιδήρου εξαρτάται από τη σύνθεση του κάθε γεύματος στην ημερήσια διατροφή. Ορισμένες ουσίες (όπως οι φυτικές ίνες) μπορούν να την περιορίσουν, ενώ άλλες (όπως η βιταμίνη C) και η ταυτόχρονη κατανάλωση κρέατος και ψαριού μπορούν να την αυξήσουν.

Μαγγάνιο

Το μαγγάνιο είναι ένα ιχνοστοιχείο με αντιοξειδωτικές ιδιότητες, συμπαράγοντας πολλών ενζύμων, συμμετέχει στον ενεργειακό μεταβολισμό και συνεισφέρει στον φυσιολογικό σχηματισμό των συνδετικών ιστών.

Συμμετέχει στον μεταβολισμό των αμινοξέων, της χοληστερόλης, της γλυκόζης και των υδατανθράκων. Ωστόσο, επηρεάζει επίσης τον σχηματισμό των οστών, το ανοσοποιητικό και την αναπαραγωγική λειτουργία. Το μαγγάνιο απορροφάται στο λεπτό έντερο μέσω του ενεργού συστήματος μεταφοράς. Η απορρόφησή του μπορεί να μειωθεί από τα φυτικά μεταλλικά στοιχεία, τα οποία βρίσκονται στα τρόφιμα, το σίδηρο, το μαγνήσιο και το ασβέστιο.

Πλούσιες πηγές αυτού του μετάλλου είναι κυρίως θαλασσινά (μύδια, στρείδια, μαλάκια) , ξηροί καρποί (φουντούκια, καρύδια πεκάν, φιστίκια), όσπρια (ρεβίθια, φακές, φασόλια), δημητριακά και αποξηραμένα φρούτα.

Μολυβδαίνιο

Το μολυβδαίνιο είναι ένα βασικό ιχνοστοιχείο, δομικό συστατικό της μολυβδοπτερίνης, η οποία είναι ένας συμπαράγοντας που απαιτείται για τη λειτουργία τεσσάρων ενζύμων. Αυτά μεταβολίζουν αμινοξέα που περιέχουν θείο και ετεροκυκλικές ενώσεις, συμπεριλαμβανομένων των πυριμιδινών και των πουρινών, οι οποίες είναι υπεύθυνες για την αποθήκευση του ουρικού οξέος στις αρθρώσεις. Αυτό μπορεί να προκαλέσει ουρική αρθρίτιδα. Το μολυβδαίνιο είναι άμεσα διαθέσιμο στη διατροφή, επομένως η έλλειψή του εμφανίζεται πολύ σπάνια. Απορροφάται στο σώμα με μια παθητική, αδιαμεσολάβητη διαδικασία.

Το μολυβδαίνιο περιέχεται σε πολλά τρόφιμα, ωστόσο η ποσότητα του στα τρόφιμα συνήθως εξαρτάται από την περιεκτικότητα του εδάφους και του νερού στο μέταλλο αυτό.

Καλές διατροφικές πηγές μολυβδαινίου είναι τα όσπρια, τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, το γάλα, τα εντόσθια και τα φουντούκια.

Χρώμιο

Το χρώμιο είναι ένα ιχνοστοιχείο που μπορεί να παίξει ρόλο στο μεταβολισμό των υδατανθράκων, των λιπιδίων και των πρωτεϊνών επηρεάζοντας δυνητικά τη δράση της ινσουλίνης, συμβάλλοντας στη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Ωστόσο, το χρώμιο μπορεί επίσης να έχει αντιοξειδωτική δράση, δηλαδή βοηθά στην προστασία των κυττάρων από το οξειδωτικό στρες και τις ελεύθερες ρίζες.

Βρίσκεται κυρίως σε δύο μορφές: 1) Το τρισθενές (χρώμιο 3+), το οποίο είναι βιολογικά ενεργό και βρίσκεται στα τρόφιμα, και 2) το εξασθενές (χρώμιο 6+), μια τοξική μορφή που προκύπτει από τη βιομηχανική ρύπανση. Στις τροφές που περιέχουν χρώμιο είναι τα δημητριακά ολικής άλεσης, το κρέας, το συκώτι, η μαγιά, τα σταφύλια, τα πορτοκάλια, οι μπανάνες, και τα μπαχαρικά.

Φθόριο

Το φθόριο αποτελεί ένα ιχνοστοιχείο απαραίτητο για τη μοναδική ικανότητα πρόληψης της φθοράς των δοντιών, συμβάλλοντας στη διατήρηση της μεταλλοποίησης των δοντιών. Ουσιαστικά, καθιστά την εξωτερική επιφάνεια των δοντιών (σμάλτο) πιο ανθεκτική στις επιθέσεις οξέων που προκαλούν φθορά των δοντιών. Περίπου το 99% του φθορίου που έχουμε στο σώμα μας εντοπίζεται στα δόντια. Η μεγαλύτερη ποσότητα προέρχεται από το νερό, το φαγητό και την οδοντόκρεμα. Δεδομένου δε ότι η ποσότητα φθορίου στα τρόφιμα μπορεί να κυμαίνεται πολύ, συνήθως προστίθεται στις περισσότερες δημόσιες παροχές νερού.

Ωστόσο, στις τροφές υπάρχει σε χαμηλές ποσότητες. Ορισμένα τρόφιμα μπορούν να υποστούν επεξεργασία χρησιμοποιώντας φθοριούχο νερό ή μπορεί να απορροφήσουν φθόριο από το έδαφος. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα φύλλα τσαγιού, τα οποία μπορεί να περιέχουν φθόριο σε υψηλότερες ποσότητες από άλλα τρόφιμα.

Βιβλιογραφία:

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 432/2012 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ, 16/5/2012
Dietary Reference Values: DRV Finder. EFSA, https://multimedia.efsa.europa.eu/drvs/index.htm.
Office of Dietary Supplements - Calcium. NIH Office of Dietary Supplements, U.S. Department of Health and Human Services, https://ods.od.nih.gov/factsheets/Calcium-Consumer/.
Office of Dietary Supplements - Chromium. NIH Office of Dietary Supplements, U.S. Department of Health and Human Services, https://ods.od.nih.gov/factsheets/Chromium-Consumer/.
Office of Dietary Supplements - Copper. NIH Office of Dietary Supplements, U.S. Department of Health and Human Services, https://ods.od.nih.gov/factsheets/Copper-Consumer/.
Office of Dietary Supplements - Fluoride. NIH Office of Dietary Supplements, U.S. Department of Health and Human Services, https://ods.od.nih.gov/factsheets/Fluoride-Consumer/.
Office of Dietary Supplements - Iodine. NIH Office of Dietary Supplements, U.S. Department of Health and Human Services, https://ods.od.nih.gov/factsheets/Iodine-Consumer/.
Office of Dietary Supplements - Iron. NIH Office of Dietary Supplements, U.S. Department of Health and Human Services, https://ods.od.nih.gov/factsheets/Iron-Consumer/.
Office of Dietary Supplements - Magnesium. NIH Office of Dietary Supplements, U.S. Department of Health and Human Services, https://ods.od.nih.gov/factsheets/Magnesium-Consumer/.
Office of Dietary Supplements - Manganese. NIH Office of Dietary Supplements, U.S. Department of Health and Human Services, https://ods.od.nih.gov/factsheets/Manganese-Consumer/.
Office of Dietary Supplements - Molybdenum. NIH Office of Dietary Supplements, U.S. Department of Health and Human Services, https://ods.od.nih.gov/factsheets/Molybdenum-Consumer/.
Office of Dietary Supplements - Phosphorus. NIH Office of Dietary Supplements, U.S. Department of Health and Human Services, https://ods.od.nih.gov/factsheets/ Phosphorus-Consumer/.
Office of Dietary Supplements - Potassium. NIH Office of Dietary Supplements, U.S. Department of Health and Human Services, https://ods.od.nih.gov/factsheets/ Potassium-Consumer/.
Office of Dietary Supplements - Selenium. NIH Office of Dietary Supplements, U.S. Department of Health and Human Services, https://ods.od.nih.gov/factsheets/ Selenium-Consumer/.
Office of Dietary Supplements - Zinc. NIH Office of Dietary Supplements, U.S. Department of Health and Human Services, https://ods.od.nih.gov/factsheets/ Zinc-Consumer/.
Stephen Parcell, Sulfur in human nutrition and applications in medicine. (Altern Med Rev 2002;7(1):22-44.

Μέταλλα

Μικροθρεπτικά συστατικά

Ασβέστιο

Φωσφόρος

Νάτριο

Κάλιο

Μαγνήσιο

Χλώριο

Θείο

Ιχνοστοιχεία

Ποιά τα κυριότερα ιχνοστοιχεία;

Ιώδιο

Χαλκός

Σελήνιο

Ψευδάργυρος

Σίδηρος

Μαγγάνιο

Μολυβδαίνιο

Χρώμιο

Φθόριο

Μπορεί να σας ενδιαφέρει επίσης

Ενέργεια και συγκέντρωση

Σωματική άσκηση & Ενεργειακές απαιτήσεις

Συμπληρώματα διατροφής για ενίσχυση του ανοσοποιητικού

Ανακαλύψτε τη σειρά προϊόντων Supradyn®

Supradyn® Energy

Supradyn® Energy Boost

Supradyn® Vitality 50+

Supradyn® Active

Supradyn® Immunity

Supradyn®
Immunity Boost

Supradyn® Βιταμίνη D3

Μέταλλα

Μικροθρεπτικά συστατικά

Ασβέστιο

Φωσφόρος

Νάτριο

Κάλιο

Μαγνήσιο

Χλώριο

Θείο

Ιχνοστοιχεία

Ποιά τα κυριότερα ιχνοστοιχεία;

Ιώδιο

Χαλκός

Σελήνιο

Ψευδάργυρος

Σίδηρος

Μαγγάνιο

Μολυβδαίνιο

Χρώμιο

Φθόριο

Μπορεί να σας ενδιαφέρει επίσης

Ενέργεια και συγκέντρωση

Σωματική άσκηση & Ενεργειακές απαιτήσεις

Συμπληρώματα διατροφής για ενίσχυση του ανοσοποιητικού

Ανακαλύψτε τη σειρά προϊόντων Supradyn®

Supradyn® Energy

Supradyn® Energy Boost

Supradyn® Vitality 50+

Supradyn® Active

Supradyn® Immunity

Supradyn® Immunity Boost

Supradyn® Βιταμίνη D3

Supradyn®
Immunity Boost