Τι είναι η βιταμίνη D;
Η βιταμίνη D είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη η οποία συμβάλλει στη διατήρηση της φυσιολογικής κατάστασης των οστών. Μπορεί να αποθηκεύεται στο συκώτι κι έτσι δεν είναι απαραίτητο να λαμβάνεται τακτικά. Το συκώτι αποδεσμεύει μικρές δόσεις της βιταμίνης όποτε χρειάζεται.
Αφενός, μπορούμε να προσλάβουμε αυτήν τη βιταμίνη από την καθημερινή μας διατροφή, κυρίως από τρόφιμα ζωικής προέλευσης, με τη μορφή της εργοκαλσιφερόλης (D2). Ωστόσο, συντίθεται και από τον ίδιο τον οργανισμό όταν το δέρμα απορροφά την υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία. Σε αυτήν την περίπτωση, έχει τη μορφή της χοληκαλσιφερόλης (D3).
Τι προκαλεί η έλλειψη της βιταμίνης D;
Η βιταμίνη D είναι επίσης εξαιρετικά σημαντική γιατί συμβάλλει στη φυσιολογική απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου, στη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων ασβεστίου στο αίμα και στη διατήρηση της φυσιολογικής κατάστασης των οστών, των μυών και των δοντιών.
Επομένως, η έλλειψή της μπορεί να προκαλέσει:
- Ραχίτιδα
- Διάφορες παραμορφώσεις των οστών
- Οστεομαλακία
- Οστεοπόρωση
- Αδύναμα δόντια, ευπαθή στην τερηδόνα
Πότε όμως προκαλείται έλλειψη της βιταμίνης D;
Δεδομένου ότι, στο μεγαλύτερο μέρος της, η βιταμίνη D συντίθεται όταν το δέρμα εκτίθεται στις ακτίνες του ήλιου, η έλλειψή της μπορεί να προκληθεί από καταστάσεις που δεν επιτρέπουν την έκθεση του δέρματος στον ήλιο, όπως όταν:
- Φοράμε πάντα πάρα πολλά ρούχα
- Χρησιμοποιούμε υπερβολική αντηλιακή προστασία
- Περνάμε πολλές ώρες σε κλειστούς χώρους
Επίσης, κάποιες ανθυγιεινές συνήθειες, όπως η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ή η χρήση ναρκωτικών, προκαλούν τη μείωση των επιπέδων αυτής της βιταμίνης. Ακόμη, η χρήση ορισμένων φαρμάκων επηρεάζει την ποσότητα αυτού του μικροθρεπτικού συστατικού που φυλάσσεται στο συκώτι.
Ποιά είναι τα συμπτώματα της έλλειψης Βιταμίνης D;
Όπως αναφέρθηκε ήδη, η έλλειψη βιταμίνης D εμποδίζει την ασβεστοποίηση των οστών. Ωστόσο, τα συμπτώματα δεν περιορίζονται εκεί. Η έλλειψή της έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και με προδιάθεση για άλλες ασθένειες, όπως:
- Διαβήτης
- Υπέρταση
- Μεταβολικό σύνδρομο
Δυστυχώς, τα συμπτώματα έλλειψης αυτής της βιταμίνης εκδηλώνονται μόνο όταν τα επίπεδά της στον οργανισμό είναι πραγματικά πολύ χαμηλά.
Επομένως, η έλλειψή της μπορεί να προκαλέσει:
- Πόνο στα οστά και τις αρθρώσεις
- Μυϊκή αδυναμία
- Εύθραυστα οστά, με τάσεις παραμόρφωσης
- Δυσκολία συγκέντρωσης
- Συνεχή κόπωση
- Μυϊκούς σπασμούς
Έλλειψη της βιταμίνης D στους ενήλικες
Η έλλειψη της βιταμίνης D μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα στους ενήλικες. Ένα από αυτά είναι η οστεομαλακία, μια μεταβολική νόσος που προκαλεί αραίωση των οστών σε μακροσκοπικό επίπεδο, με αποτέλεσμα τα οστά να πονούν και να είναι ευπαθή σε κατάγματα (σπάσιμο).
Επίσης η οστεοπόρωση είναι μια πιθανή συνέπεια της έλλειψης του συγκεκριμένου μικροθρεπτικού συστατικού. Η οστεοπόρωση είναι μια νόσος του σκελετικού συστήματος που προκαλεί την εξασθένηση των οστών, η οποία προκύπτει από τη φθορά στη μικροαρχιτεκτονική δομή του οστικού ιστού, που έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της οστικής μάζας.
Επίσης, έχει προκύψει από εργαστηριακές μελέτες ότι η παρουσία αυτής της βιταμίνης προκαλεί δραστηριότητα που μπορεί πιθανώς να εμποδίσει και να επιβραδύνει τη δημιουργία όγκων.
Για να ρυθμίσουμε τα επίπεδα βιταμίνης D, είναι καλό να τη λαμβάνουμε μαζί με μαγνήσιο, ένα από τα απαραίτητα για τον οργανισμό μεταλλικά άλατα, που συμβάλλει στην καλύτερη απορρόφηση αυτής της βιταμίνης, η οποία έχει τόσο θεμελιώδη σημασία για τη δομή των οστών.
Πού όμως βρίσκουμε αυτήν τη βιταμίνη εκτός από τον οργανισμό μας; Κυρίως στις τροφές ζωικής προέλευσης. Πλούσιες πηγές αποτελούν τα λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός, το σκουμπρί και οι σαρδέλες, αλλά και το μουρουνέλαιο, ο κρόκος του αυγού και το συκώτι.
Φυσικά, οι ημερήσιες ανάγκες σε βιταμίνη D ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία.
Έλλειψη της βιταμίνης D σε νεαρά άτομα
Όπως αναφέρθηκε, η βιταμίνη D έχει θεμελιώδη σημασία για την οστική ανάπτυξη, επομένως είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ανάπτυξη των παιδιών. Πράγματι, η ανεπάρκεια ή πλήρης έλλειψή της κατά την παιδική ηλικία μπορεί τελικά να προκαλέσει ραχίτιδα και παραμορφώσεις.
Επίσης, η παρουσία αυτής της βιταμίνης συμβάλλει στη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, ενισχύοντας την άμυνα του οργανισμού απέναντι σε παθογόνους παράγοντες.
Για να αποφύγουμε την έλλειψη και να καλύψουμε τις ανάγκες, πρέπει να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να παίζουν για μεγάλα διαστήματα σε εξωτερικό χώρο, ακόμη και κατά τους χειμερινούς μήνες. Επίσης, πρέπει να ακολουθούμε ειδική διατροφή πλούσια σε ψάρι, γάλα, γιαούρτι, λιπαρά τυριά, σουσάμι και αυγά.
Ωστόσο, δεν χρειάζεται να υπερβάλλουμε στην κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων γιατί, αν τα νεφρά δεν λειτουργούν σωστά, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να αυξήσει τα επίπεδα φωσφόρου στο αίμα, πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια ασβεστίου από τα οστά και την απελευθέρωσή του στο αίμα.
Αν αυξηθούν οι τιμές αυτών των δύο μεταλλικών στοιχείων, μπορεί να δημιουργηθούν άλατα που, όταν εναποτίθενται στον οργανισμό, προκαλούν κνησμό (φαγούρα), πόνο στις αρθρώσεις, υπέρταση, αναπνευστικά προβλήματα, ακόμη και έμφραγμα.
Βιβλιογραφία:
- Dietary Reference Values: DRV Finder. EFSA, https://multimedia.efsa.europa.eu/drvs/index.htm.
- Office of Dietary Supplements - Vitamin D. NIH Office of Dietary Supplements, U.S. Department of Health and Human Services, https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-Consumer/.
- Office of Dietary Supplements - Vitamin D. NIH Office of Dietary Supplements, U.S. Department of Health and Human Services, https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/.